ترمیم نشت مایع مغزی نخاعی

نشت مایع مغزی نخاعی

در نتیجه نشت مایع اطراف مغز از طریق سوراخی در قاعده جمجمه، نشت مایع مغزی نخاعی یا Cerebral spinal fluid leak اتفاق می افتد. این مایع می تواند از گوش یا بینی خارج شود و این مورد بستگی به محل آسیب به استخوان قاعده جمجمه دارد. در ادامه قصد داریم به علائم، تشخیص و درمان نشت مایع مغزی نخاعی اشاره کنیم.
عمده موارد نشت مایع مغزی از بینی می باشد که می تواند به دنبال تروما به سر یا به طور خودبخودی ایجاد شود.

علائم نشت مایع مغزی نخاعی

بیمارانی که برای این عارضه به پزشک مراجعه می کنند معمولاً از خروج مایع شفاف و همانند آب که معمولاً از یک سوراخ بینی خارج می شود، شکایت می کنند. میزان خروج مایع با کج کردن سر به سمت جلو یا با زور زدن، افزایش می یابد. از دیگر علائم و نشانه ها می توان به سردرد، اختلالاتی در بینایی و کاهش شنوایی اشاره نمود.
تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی
در ابتدا مجموعه ای از آزمایشات و معاینات فیزیکی صورت می گیرد. در اغلب موارد بینی بیمار با اندوسکوپ بررسی می شود. معمولاً از بیمار خواسته می شود تا برای دقایقی به سمت جلو خم شود تا میزان افزایش نشت مایع بررسی شود. اگر میزان مایع به قدر کافی باشد می توان آن را برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه فرستاد. به این ترتیب می توان از نوع مایع اطمینان حاصل نمود. آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی برای بررسی نقایص جمجمه سر صورت می گیرد.

درمان نشت مایع مغزی نخاعی

درمان این عارضه می تواند به صورت دارویی یا جراحی باشد. معمولاً در قدم اول، درمان محافظه کارانه پیشنهاد می گردد. بدین منظور یک تا دو هفته استراحت در تخت برای بیمار تجویز می شود. از بیماران خواسته می شود که تا جای ممکن از سرفه کردن، عطسه کردن و بلند کردن بار سنگین خودداری کنند. همچنین برای بیمار ملین تجویز می گردد، و داروی استازولامید داده می شود که این دارو میزان تولید مایع مغزی را کاهش می دهد.

جراحی برای درمان این عارضه معمولاً زمانی صورت می گیرد که درمان های سنتی موفقیت آمیز نباشند. دسترسی برای اصلاح آسیب به قاعده جمجمه به دو صورت اندوسکوپیک و یا جراحی باز صورت می گیرد. در طول این جراحی با قرار دادن مواد خاصی سعی در بستن سوراخ ایجاد شده در قاعده جمجمه می کنند. این مواد خاص می تواند بافت از دیگر اعضای بدن فرد و یا استفاده از مواد مصنوعی باشد. بعد از جراحی پک های بینی برای بستن راه بینی قرار داده می شوند و یک هفته بعد از جراحی برداشته می شوند.

امروزه عمدتا از بافت فاشیا که از ران بیمار برداشته می شود برای ترمیم استفاده می شود، گاهی از چسب های مخصوص هم برای کمک به چسبندگی فاشیا استفاده می شود.

علائم مایع مغزی نخاعی:

علائم نشت این مایع نخاعی با نشت CSF جمجمه ای متفاوت است.

شایع ترین علامت نشت این مایع نخاعی سردرد است. این سردردها معمولا:

• در پشت سر ایجاد می شوند
• هنگام دراز کشیدن بهبود می یابند
• هنگام ایستادن بدتر می شوند
• ممکن است با وارد شدن فشار به بدن شروع یا بدتر شوند (برای مثال هنگام سرفه کردن یا زور زدن)
• به ندرت اتفاق می افتد اما گاهی به طور ناگهانی شروع می شوند (سردرد رعد آسا)

نشت مایع جمجمه ای

علائم نشت مایع جمجمه ای شامل موارد زیر است:

• خارج شدن مایع شفاف و آبکی از بینی
• حس مزه فلز در دهان
• مننژیت

نشت مایع مغزی نخاعی از جمجمه می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• آسیب به سر
• افزایش فشار در مغز که اغلب در خانم های چاق بالای ۵۰ سال رخ می دهد.

گاهی اوقات این نشت‌ پس از موارد بسیار جزئی رخ می دهد، مانند:

• عطسه کردن
• سرفه کردن
• زور زدن برای اجابت مزاج
• بلند کردن اجسام سنگین
• افتادن
• کشش
• ورزش

گاهی اوقات نشت مایع مغزی نخاعی دلیل شناخته شده ای ندارد (نشت خودبخودی).

درمان نشت مایع مغزی نخاعی

برخی از موارد نشت‌ مایع مغزی نخاعی تنها با استراحت بهبود می‌یابند. برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.

انواع مختلفی از روش های جراحی برای درمان نشت نخاعی و ترمیم محل نشت وجود دارد. جراحی برای ترمیم محل این نشت ممکن است شامل بخیه‌ها، پیوند بافت های متشکل از تکه‌های ماهیچه، چربی یا فاشیا باشد.

برخی از موارد نشت‌ مایع مغزی نخاعی جمجمه ای، مانند مواردی که در اثر ضربه ایجاد می‌شوند، با اقدامات محافظه‌کارانه مانند موارد زیر قابل درمان هستند:

• استراحت در رختخواب
• بالا بردن سر تخت
• مصرف ملین ها برای جلوگیری از زور زدن

اکثر نشت های خودبخودی مایع مغزی نخاعی جمجمه ای نیاز به جراحی دارند.

بیماری که دچار نشت مایع مغزی نخاعی شده است چگونه می‌تواند از خود مراقبت کند؟
بیمار می‌تواند برای کاهش فشار مایع و فراهم کردن شرایط لازم برای بهبود محل نشت مایع مغزی نخاعی موارد زیر را رعایت کند:
• در بستر استراحت کند و یک بالشت را زیر سر خود قرار دهد.
• از تمیز کردن بینی اش خودداری کند.
• از سرفه کردن خودداری کند.
• از استفراغ کردن خودداری کند.
• از زور زدن برای دفع مدفوع اجتناب کند.
چه موقع بیمار باید فورا به پزشک مراجعه کند یا با اورژانس تماس بگیرد؟
• در صورتی که سردرد او بدتر شود.
• در صورتی که بیمار تب کند.
• در صورتی که بیمار احساس گیجی کند.
• در صورتی که بیمار تشنج کند.

عوامل ریسک نشت مایع مغزی نخاعی
• جراحی سینوس و بینی
• شکستگی جمجمه یا آسیب دیدگی بسته سر
• وجود تومور در جمجمه
•
تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی

1. ترشحات بینی برای تشخیص پروتئینی که در مایع مغزی نخاعی وجود دارد، تست می‌شوند.
2. سی تی اسکن یا کت اسکن می‌تواند محل نشت مایع مغزی نخاعی را نشان دهد. برای انجام این اسکن به بیمار ماده حاجب تزریق می‌شود. در صورتی که بیمار قبلا ماده حاجب را دریافت کرده است و به آن حساسیت دارد باید به پزشک خود اطلاع دهد.
3. ام آر آی نیز می‌تواند به تشخیص محل نشت مایع مغزی نخاعی کمک کند. برای انجام این کار به بیمار ماده حاجب تزریق می‌شود تا تصاویر بهتری از بافت‌های مغز ارائه گردد. در صورتی که بیمار قبلا ماده حاجب را دریافت کرده است و به آن حساسیت دارد باید به پزشک خود اطلاع دهد. بیمار باید هنگام ورود به اتاق عکسبرداری از به همراه داشتن اشیاء فلزی خودداری کند، زیرا فلز می‌تواند باعث آسیب دیدگی‌های جدی شود. در صورتی که بیمار در بدن خود شی فلزی دارد باید به پزشک اطلاع دهد.

درمان نشت مایع مغزی نخاعی:

درمان این عارضه به محل و وسعت نشت مایع بستگی دارد.

درمان احتیاطی
از درمان‌های احتیاطی برای کاهش فشار استفاده می‌شود تا بدن بتواند فرایند نشت مایع مغزی نخاعی را بهبود ببخشد. بیمار باید در بستر استراحت کند، سر او بالاتر از بدنش باشد، و از انجام دادن فعالیت‌هایی که به مغز فشار می‌آورد خودداری کند. سرفه کردن، استفراغ کردن، تمیزکردن بینی، زور زدن برای دفع مدفوع، و مواردی از قبیل به مغز فشار می‌آورد. پزشک برای رفع سرفه و قطع استفراغ، و بهبود عملکرد روده به بیمار دارو می‌دهد تا از فشاری که به مغز وارد می‌شود کاسته شود.

عمل جراحی

اغلب برای قطع کردن فرایند نشت مایع مغزی نخاعی و نشت مایع ناشی از ضرب دید جمجمه، انجام عمل جراحی برای ترمیم استخوان و ترمیم پارگی مننژ ضروری است. در صورتی که انجام عمل جراحی ضرورت یابد، جراح برای رفع نشت مایع مغزی از جراحی اندوسکوپیک درون بینی ( EEA ) استفاده می‌کند. این روش به جراح کمک می‌کند بتواند محل نشت مایع مغزی نخاعی را مشاهده کند و بدون نیاز به برش باز به ترمیم محل نشت مایع بپردازد. جراح از طریق بینی و حفره بینی به جراحی می‌پردازد، یکی از مزایای این روش در مقایسه با جراحی باز، کوتاه بودن زمان بهبود است. در برخی موارد خاص تخلیه مایع از ناحیه کمر ضروری خواهد بود.

امروزه با جراحی اندوسکوپیک اغلب موارد نشت مایع مغزی از بینی به راحتی درمان می شوند.